Lili Marleen (1939 Version)

Lili Marleen…

Hans Karl Hermann Gottfried Leip veyâ kısa adıyla Hans Leip, 22.09.1893'te Hamburg'da doğmuş bir Alman şâiri, roman ve hikâye yazarıdır. 1915 yılında asker sıfatıyla katıldığı Birinci Dünyâ Savaşı'nda, Marleen ismindeki hemşîre genç kızla tanışmıştır. Ancak, kendisinin bundan öncesinde Lili isimli kızla da gönül birliği olmuştur. Hans Leip, geleceğin bir şâir ve yazarıdır ya, bunun idmanlarına da asker ocağında başlamıştır ki, daha orada bu iki aşkını bir isim altında birleştirip şiire çevirmiştir. Leip'in Lili Marleen dediği şiirinde, genç bir kadınla asker sevgiliisi anlatılmaktadırlar. Şiirin gerçek kahramanları, elbette kendisiyle o iki sevgilidirler.
Şu var ki, iki ayrı sevgili şiirde aynı isimle aynı kimlikte buluşmuşlardır! Kışla, kapı, fener sözleriyle başlayan şiir, oldukça duygulu ve etkileyicidir.

Tam adı Norbert Arnold Wilhelm Richard olan Norbert Schultze de, 26.01.1911'de Braunschweig'da doğmuş gene bir Alman bestecisidir. Bu ikilinin ortaya koyacakları dünyâ ölçeğindeki kompozisyonun üçüncü kişisi, boğuk ve buğulu sesiyle Lale Andersen adında bir tiyatro oyuncusu ve şarkıcı kadın olacaktır. Lale Andersen Bremerhaven'de doğmuş (23.03.1905) olup, Danimarka'yı çağrıştıran soyadına rağmen o da bir Alman'dır.

Bunlardan ilk ikisinin yolları 1938 yılında kesişmiş ve Hans Leip'in Lili Marleen şiiri bestesi üzerinde anlaşmaya varılmıştır. Beste tamamlanınca sıra bunun icrâsına gelecektir. Şâir ve Besteci, Lale Andersen'le işte bu noktada buluşmuşlardır. Beste ve icrâsının 1941'e kadarki mâcerâsı farklı-farklı yazılmaktadır. Tezlerden birine göre başlangıç hüsrandır. Başka bir teze göreyse, daha başlarda yediyüzbin satmış bir plak söz konusudur ki, sonraki gelişmelere bakılacak olursa bunun doğru olması gerekmektedir. Diğer yandan da Alman Hükûmeti cephelerdeki askerlerin morali için bir beste düşünmektedir. Özellikle, Libya-Mısır çölünde savaşan Erwin Rommel ordusunun morali için… Ayrıntılardan arınıp devam edersek, Beste, Belgrad'dan yayın yapan Alman askerî radyosuyla 1941'de bir çalınmıştır ki, dost-düşman ayağa kalkmışlardır! Böyle bir güfte ve onun duygu örülmüş bestesi, askerlerin savaş şevkini kıracak, diye Almanlarca hemen yasaklanmak bile istenmiştir. Ancak… Uyguladığı üstün savaş stratejisiyle büyük başarıları imzâlamış ve bugün hâlâ Çöl Tilkisi diye anılan bir general Erwin Rommel vardır. Askerlerinin duygularına tercüman olup, Hükûmeti'n kararına, bizzat ve derhâl karşı çıkmıştır. Sonuçta, Lili Marleen yayımlanmaya devâm olunmuştur.

Olayın sonrası daha da ilginçtir. İlk yayının ardından Alman cephesi şöylesi bir dalgalanmıştır. Artık, her asker şarkıda biraz kendini bulmaktadır. Cephedeki Alman askerleri, yayın sırasında durup Lili Marleen'i dinlemekte, sonra kaldıkları yerden savaşa devâm etmektedirler! Peki, yalnız Almanlar mı? .. Müttefikler de aynen böyle! .. Müttefik askerleri, biraz marş biraz vals ritmindeki Almanca şarkının sözlerini anlamasalar da, son derecede yumuşak ve hazin bir ilâhî, âdetâ oratoryo karşısında ilgisiz duramamışlardır. İngiliz Hükûmeti, gerçeği kabûl etmek zorunda kalmış, güfteyi İngilizce'ye çevirtip, onlar da ayrıca yayına başlamışlardır! Her iki cephede de Savaş'ın sonlarına kadar ve her gün bir düzen içinde bu şarkı dinlenmiştir.

Güftesi tam elli dile çevrilmiş melodi, sonraki bir dönemde gene bir Alman olan Hollywood sanatçısı Marlene Dietrich'le de özdeşleşmiştir. Filmleri yapılmış, bir süre de böyle gündemde kalmıştır.

Hans Leip, doksan yıllık bir ömrün sonunda 06.06.1983'te İsviçre-Früthwilen'de, Norbert Schultze de doksanbir yılın sonunda 14,10,2002'de Almanya-Bad Tölz'de hayâtlarına vedâ etmişlerdir. Üçüncü kişi Lale Andersen'se, yakalandığı amansız karaciğer kanseri sebebiyle, çok daha erken târihte (23.03.1972) hayattan ayrılmış bulunmaktadır. Maria Magdelene Dietrich von Losch, yâni Marlene Dietrich'e gelince. 12.12.1901'de Berlin'de doğup, 06.05.1992'deyse Paris'te ölmüştür. O da, doksanbir yıl gibi hayli uzun bir ömrü yaşamıştır.

Lili Marleen… O bir hatıradır ki, kendisini yaratanlar ve şöhrete kavuşturanlarla birlikte hâlâ yaşamaya devam etmektedir. Dünya durdukça da edeceğe benzeyerek.

Ayrıca filmi: Lili Marleen (1981, Rainer Werner Fassbinder), Hanna Schygulla, Giancarlo Giannini.

Yazının kaynağı: antoloji.com