AmAsialı OLMAK

 

Bir kaç gün önce, sanırım ya internette bir haber portalında ya da basında yani tam olarak hatırlayamadığım bir yerde geçen "Amerika ile Asya kıtası çarpışacak ve tek kıta halinde kara parçası oluşacak, adına da 'Amasia' denilecek" Nature dergisinde yayınlanan bu makaleye ki, makale demeye dilim varmıyor, başka bazı üniversitelerdeki bilim adamlarından da destek gelmiş. Günümüzde kıtaların, levhaların sürüklenerek yer değiştirmesi sonucunda ortaya çıktığına ilişkin ilk düşünceler18. yüzyıl sonlarında ortaya atıldı. Güney Amerika'nın doğusundaki çıkıntının Afrika'nın batı kıyılarındaki girintiye tam oturduğuna dikkati çeken Alman doğa bilimci Alexander von Humboldt, 1800 dolayında Atlas Okyanusunun iki yakasının çok önceleri bitişik olduğu savını geliştirdi. Bundan 50 yıl kadar sonra Fransız bilimadamı Antonio Snider, Kuzey Amerika ve Avrupa'daki kömür yataklarında belirlenen benzer bitki fosillerinin Humboldt'un bu varsayımını doğruladığını, aksi halde bu benzerliği açıklamanın başka yolu olmadığını ileri sürdü.1908'de ABD'li Frank B. Taylor, Dünya'daki bazı sıradağların oluşumunu, kıtaların çarpışması düşüncesine dayalı olarak açıklamaya çalıştı. Birbirine yaklaşan levhalar bir süre sonra birbiriyle çarpışır. İki levhanın çarpışmasıyla oluşan yeryüzü şekli, levhaların türüne göre değişi. Depremlere ve yanardağların oluşumuna neden olur.Yanardağların çoğu da genellikle erimiş kayaların levhadaki çatlaklardan yararlanarak fışkırdığı levha sınırında yer alır.
Levhaların hareketlerinde yer kabuğunun bütün bu özellikleri rol oynar. Levhalar ortalama olarak yılda birkaç santimetre ölçeğinde hareket ederler (Bu kayma en uç örnek olan Pasifik levhası için yılda 15 santimetreye ulaşmaktadır). Hareket halindeki levhaların birbirleri arasında üç tür ilişkisi olabilir.

1. Yaklaşma,
2. Uzaklaşma,
3. Yan yana kayma.

1915 yılında Alman bilim adamı Alfred Wegener tarfından ortaya atılan teoriye göre birinci zamanda kıtalar Pangea adı verien tek parça halindeydi. Bu karalar çeşitli kuvvetlerin etkisi ile birbirlerinden uzaklaşmaya başladılar. Zamanla Pangea ikiye ayrıldı. Kuzeyde Laurasia, güneyde Gondwanaland oluştu. Yani bugünkü kıtalar levhaların birbirinden uzaklaşması sonucunda oluştu. Kıtalar birbiri ile yakınlaşıp çarpışırlar da. Örnek: Kuzeyde yer alan Avrasya kıtası ile, güneyde yer alan Gondwana kıtasının çarpışması sonucu Güney Avrupa ile Kuzey Afrika arasında yer alan tetis denizindeki tortullar skışmış, kıvrılıp yükselerek Alp-Himalaya dağ sisteminin  oluşmasına yol açmıştır. Günümüzde Arabistan yarımadasının Anadolu'ya baskı yapması sonucu yaşadığımız depremler de benzer olaylardır. Bu olayların oluşması milyonlarca yıl alır. Tıpkı Amerika ile Asya kıtasının kavuşmasının da milyonlarca yıl alacağı gibi. Deprem kuşağında olan ve yeryüzü hareketlerinin yıllarca televizyonlarda konuşulduğu ve kahvehane düzeyinde bile bilindiği bir ülkede yaşıyan biri olarak, 18. yüzyıl bilgilerinin ve bulgularının  Amerika'yı yeniden keşfetmiş gibi ortaya atılmasına 'mal bulmuş mağribi' gibi sazan misali atlayan Dünya vatandaşlarına ve bunu bilimsel bir dergide yayınlayanlara aklım ermiyor. Amasialı olmamıza milyar yıl var ama iki yüzyıllık teoriyi yeniymiş gibi ortaya atanların AmAsialı olduğu kesin.


Kaynak olarak vikipedi'den yaralanılmıştır.